9. ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
- εκκλησία του Δήμου
- ωραίος / πλούσιος / από μεγάλη οικογένεια
- πρυτάνεις
- η μόρφωση στην αρχαία Αθήνα
- πηγές της γνώσης
- η σοφία των Αθηναίων
- τοξότες
| i. εκκλησία του Δήμου:
|
αποτελούσε την υπέρτατη νομοθετική, εκτελεστική και δικαστική αρχή. Σ' αυτή είχαν δικαίωμα συμμετοχής όλοι οι γνήσιοι Αθηναίοι πολίτες, είτε ως αγορητές, είτε ως ψηφοφόροι (=η ψηφοφορία διεξαγόταν με ανάταση των χεριών / χειροτονία), αρκεί να είχαν συμπληρώσει το 20ο έτος της ηλικίας τους.
Η εκκλησία του δήμου συνεδρίαζε σε τακτά χρονικά διαστήματα για να αποφασίσει για όλα τα σημαντικά θέματα της πολιτείας, αλλά και εκτάκτως αν ήταν απαραίτητο. Κάθε πολίτης είχε δικαίωμα να πάρει το λόγο. Τα θέματα που συζητούσαν ήταν πολύ σημαντικά, όπως:
- η επιλογή πολέμου ή ειρήνης
- η εκλογή αρχόντων
- θέματα οικονομικής πολιτικής
- η συμμετοχή σε εκστρατείες
- η ψήφιση νόμων
Φυσικά, μπορεί να επιτρεπόταν σε όλους τους πολίτες να μιλούν, αλλά υπήρχε και ο "άγραφος νόμος" που απέτρεπε άτομα νεαρής ηλικίας να παίρνουν το λόγο, ώστε να μη φανούν αλαζόνες.
|
| ii. ωραίος / πλούσιος / από μεγάλη οικογένεια:
|
στο σημείο αυτό έχουμε τα 3 στοιχεία που δίνουν αξία στον πολίτη, σύμφωνα με αντιλήψεις που έχουν διαμορφωθεί από τα ομηρικά χρόνια:
- εξωτερική ομορφιά
- πλούτος
- ευγενική καταγωγή
Τα παραπάνω είναι τα διακριτικά στοιχεία της αξιοσύνης του πολίτη.
|
| iii. πρυτάνεις:
|
| ήταν οι 50 βουλευτές της "πρυτανεύουσας" φυλής, μιας δηλαδή από τις δέκα φυλές που αποτελούσαν τη βουλή των 500, η οποία διοικούσε για 36 ή 35 ημέρες. Κάθε μέρα οριζόταν ένας διοικητής, ο "επιστάτης" των πρυτάνεων. Καθήκον των πρυτάνεων ήταν να συγκαλούν την εκκλησία του δήμου, να ετοιμάζουν τα θέματα συζήτησης και να ρυθμίζουν τους κανόνες λειτουργίας του σώματος. Κατά τη διάρκεια της πρυτανείας, σιτίζονταν δωρεάν από την πολιτεία και εισέπρατταν ως αμοιβή έναν οβολό παραπάνω. |
| iv. η μόρφωση στην αρχαία Αθήνα:
|
Τη μόρφωση των παιδιών αναλάμβαναν οι οικοδιδάσκαλοι. Αυτή περιλάμβανε:
- ανάγνωση
- γραφή
- αριθμητική
- χορό / μουσική
- μελέτη ποιητικών κειμένων
Με την εμφάνιση όμως της σοφιστικής, τον 5ο αι., παρατηρείται στροφή και ενδιαφέρον για ανώτερες σπουδές, για εκμάθηση της πολιτικής τέχνης, της ρητορικής, της φιλοσοφίας. Έτσι οι γονείς ή τα ίδια τα παιδιά επιλέγουν να μαθητεύσουν κοντά σε κάποιο σοφιστή ώστε να εξασφαλίσουν εκείνα τα εφόδια για να προοδεύσουν στο δημόσιο βίο.
|
| v. πηγές της γνώσης: (σύμφωνα με τον Σωκράτη)
|
- η πείρα: γνώσεις που προέρχονται από τα βιώματα / τις εμπειρίες.
- η μάθηση: γνώσεις άλλων που προσκτώνται με τη μελέτη.
- η έρευνα: γνώσεις που απορρέουν από τον προσωπικό κόπο της αναζήτησης της αλήθειας.
|
| vi. η σοφία των Αθηναίων:
|
- Ο Σωκράτης αναφέρει μία άποψη ευρύτερα αποδεκτή για την πνευματική ανωτερότητα των Αθηναίων. Ανάλογες διαπιστώσεις έχουν αναφερθεί από άλλες προσωπικότητες.
- Ο Ιππίας αποκαλεί την Αθήνα: "πρυτανείον τής σοφίας".
- Ο Ευριπίδης θεωρεί την Αθήνα: "῾Ελλάς ῾Ελλάδος".
- Ο Διόδωρος αναφέρει: "᾿Αθῆναι πάντων ἀνθρώπων κοινόν παιδευτήριον".
- Ο Θουκυδίδης γράφει: "λέγω τήν πᾶσαν πόλιν τῆς ῾Ελλάδος παίδευσιν εἶναι".
Ωστόσο ο Σωκράτης στη διατύπωση αυτή δεν είναι τόσο ειλικρινής, αφού γνωρίζουμε ότι στην "Απολογία" του, δεν έχει μιλήσει ιδιαίτερα κολακευτικά για τους Αθηναίους. Άρα, εδώ υπάρχει "ειρωνεία" ή προσπαθεί να οδηγήσει τον Πρωταγόρα εκεί που αυτός επιθυμεί.
|
| vii. τοξότες:
|
| δούλοι, σκυθικής καταγωγής που έφεραν τόξο. Ο ρόλος τους ήταν να τηρούν την τάξη στους δημόσιους χώρους, όπως στη βουλή, στο θέατρο, στα δικαστήρια. Ήταν περίπου 1200 και δεν είχαν δικαίωμα αυτενέργειας· εκτελούσαν εντολές. |
